Sağlık ve emeklilikte "reform" aldatmacası
IMF ve büyük sermayenin bir yıldır hükümetten çıkarmasını istediği Sosyal Sigortalar ve Genel sağlık Sigortası (kısaca SSGSS) kanunun iki boyutu var. Birincisi, tüm emeklilik kurumlarının (SSK, Emekli Sandığı ve Bağ-Kur) bir çatı altında toplanması ve aynı kurallara tabi olması; ikincisi ise, daha önce tek çatı altına alınmış olan sağlık sigortası sisteminin bir kez daha düzenlenmesi.
Geçtiğimiz yıl 17 milyar doları bulan sağlık harcamalarının 2015’te 40 milyar dolara çıkacağı varsayılıyor. İşte hükümet, yeni yasa ile bu büyük pazarı hem özel sektöre açıyor hem de devletin sağlık hizmetlerinde yaptığı harcamaları kısıyor. Ama bu, 18 yaşına kadar tüm çocuk ve gençlerin, çalışsın çalışmasın herkesin sağlık kapsamına alındığı reklamlarıyla yapılıyor.
Mevcut sistemde, hastaneye giden bir işçi, memur ve emekli tüm sağlık hizmetlerini ücretsiz alıyor. Yeni yasa, muayeneden tedaviye kadar her kademede bir "ücret" sistemi getiriyor. Ama sağlık sigortası kesintileri artarak devam edecek.
Bu yasanın çıkması ile IMF, 1.7 milyar dolar tutarında krediyi Türkiye’ye gönderecek. Bunun ötesinde Türkiye’nin kredi notu yükselecek ve borç bulma ya da para çekme olanakları artacak. Bundan büyük sermaye çevreleri ve hükümet yararlanacak, bedelini ise sağlık sisteminden parası kadar yararlanabilecek olan emekçiler ve yoksullar ödeyecek.
Önceden 5 bin gün pirim ödeyip kadınlar 20, erkekler 25 yıl çalışıp emekli olabiliyordu. 1999 yılında DSP-MHP-ANAP hükümeti emeklilik yaşını, özde kademeli olarak kadınlarda 58, erkeklerde 60’a, pirim ödeme gün sayısını 7 bine yükselterek süreyi uzattı. Yeni kanun ise yine kademeli olarak pirim ödeme gün sayısını 9 bine yükselterek emeklilik yaşını kadın ve erkekler için 65’e çıkaracak. Yine emekli aylıkları kademeli olarak yüzde 23 ile 33 oranlarında düşürülecek. Örneğin bugün bin YTL ücret alan bir çalışan ortalama 650 YTL emekli aylığı alıyor. On yıl sonra emekli olursa, 590 YTL; on beş yıl sonra emekli olursa 560 YTL aylık alacak. Ancak hükümet, mevcut çalışanların haklarının korunduğuna dair bağırıp çağırmaya devam ediyor. Oysa sadece bu değil, emzirme yardımından ölüm, sakatlık yardımlarına kadar bir çok alt hizmet ve ödemede mevcut çalışan ve emeklilerin kayıpları olacak.
Önemli bir hak kaybı da işçilerin kıdem tazminatları üzerinden olacak. Yeni sistem, çok önceleri olduğu gibi bir kıdem tazminatı fonu kurulmasını öngörüyor. Patronlar, bu fona her ay işçinin aylığının yüzde 3’ünü yatıracak. İşçi 10 yıl sonra fonda kendi adına biriken parayı alabilecek. 1960’larda, başta patronların paylarına düşeni ödememeleri gibi bir çok sorun nedeniyle değiştirilmiş olan sistem sanki yeni ve iyi bir şeymiş gibi sunuluyor. Oysa patronlar böylece tazminat yükünden kurtuldukları için rahatça işçi atacak.
Çıkarılmak istenen kanun, büyük sermayenin uzun süredir dayattığı düzenlemeleri getirecek. IMF, buna bir örtü vazifesi görüyor. Hükümet, medya aracılığıyla, YÖK’ün verilerine göre üniversite öğrencilerinin yüzde 1’ini ilgilendiren bir konuyu tartıştırırken, herkesi doğrudan ilgilendiren sağlık ve emeklilik sisteminin değiştirilmesi aynı ilgiyi görmüyor. (02.03.08)
