Krizdeki kapitalizm ve devlet müdehaleciliği

LDC (Lutte de Classe - Sınıf Mücadelesi, n ° 220 - Aralık 2021)

Ocak 2020 Koronavirüs pandemisi ve bunun sonucunda ortaya çıkan sağlık krizi, yalnızca kapitalist ekonomideki krizi daha da kötüleştirmedi. Aynı zamanda, evriminin daha derin eğilimlerini daha da belirgin bir hale getirdi. Patronların hükümet önlemleriyle tamamlanan saldırgan tavrı, işçi sınıfına ne beklemesi gerektiğini söylüyor.

Ama aynı zamanda işçi sınıfının toplu mücadele yoluyla kendini savunma ve sefalete ve yozlaşmaya itilmek istemiyorsa karşı saldırıya geçmesi gerekiyor. Son iki yılın siciline, en güçlü tröstlerin sürekli ve hatırı sayılır ölçüde güçlenmesi ve büyük burjuvazinin zenginleşmesi hakimdir.

Les Échos (Yankılar iktisat gazetesi), (29 Temmuz 2021) gibi büyük burjuvazinin çıkarlarına bağlı bir gazetenin bundan korkan ifadesini kullanmak gerekirse: « Il y a des performances financières qui ont de quoi faire peur.

“Korkutucu finansal performanslar var. Sağlık ve ekonomik krizinin tam ortasında, Amerikan teknolojisinin devlerinin, rekorlar kırdıklarını ve milyarlarca dolar biriktirdiklerini görmek Covid pandemisinden önce Gafam’ın Gafam’ın (GAFAM, Google, Apple, Facebook, Amazon ve Microsoft gibi dijital pazara hakim olan, Büyük Beş’ler diye de anılan Web devleri Amerikan firmalarına verilen adın kısaltması - Vikipedi) gücünün orantısız olduğunu söyleyenleri endişelendirmeye yeterli. […] Rakamlar kesindir. Google, Apple ve Microsoft kendi başlarına, son çeyrekte karlarını neredeyse ikiye katlayarak, haftada 5 milyardan fazla vergi sonrası kar elde ettiler! Devasa olmalarına rağmen, bu devler başlangıç yapan yeni bir şirket gibi değerli bir büyüme oranını ek kazanç olarak koruyor.

"Ve bu sadece o üç Amerikan tröstüyle ilgili de değildir. Les Échos’tan bu kez 22 Temmuz’dan alıntı yapmak gerekirse: “Avrupa, Orta Doğu ve Afrika (EMEA) bölgesinde, derecelendirme kuruluşu Moody’s’e göre, şirketler 2020 yılında 1 trilyon 300 milyar avro para biriktirdi. Bu rezervlerin büyük bir kısmı, nakit olarak 491 milyar avro veya toplamın % 37’sini biriktiren 25 büyük şirkete ait.

"Bu devasa meblağlarda spekülasyona gitmeyen şey, birleşme ve devralma operasyonlarına yöneliyor. Les Échos (1 ve 2 Ekim 2021),

"2021, birleşme ve satın almalar tarihinde küresel konsolidasyonun en büyük aşamasını işaret ediyor. Eylül ayının sonunda dokuz ayda 4 trilyon 360 milyar dolardan fazla anlaşma imzalandı.

"Günlük iş dünyasının bu satın alma ateşinin "özel sermaye fonları tarafından daha da kötüleştirildiğini" ekleme ihtiyacı hissetmesi sözkonusu, çünkü bu birleşmelerde bile spekülasyon önemli bir rol oynuyor. Ancak, yoğunlaşma esas olarak finansal olsa bile, şirketleri, yani katma değerin nerede oluştuğunu ilgilendirmektedir. Her zaman olduğu gibi, spekülasyonun kapitalist sınıfın toplam artı değerinin dağılımında kimin kayırılacağını belirlemede sonuçları varsa, bu sonuçta artı değer üreten şirketlerden, yani işçilerin sömürülmesinden gelir.

Bu yoğunlaşma hareketi tam olarak kapitalist ekonomideki krizlerin işlevidir: ekonomiyi daha az kârlı girişimlerinden kurtarmak ve bunu en güçlü kapitalist grupların yararına yapmak, her zaman dünya ekonomisi üzerindeki ağırlıklarını artırmaktır. Devletler bu birikimde önemli bir rol oynamaktadır. Macron’un "ne gerekiyorsa" tavrı, tüm emperyalist devletlerin ortak tavrı olmuştur. Kapitalistlere yapılan devlet yardımının karşılığı, tüm devletlerin borçluluğunda bir patlama olmuştur.

Le Monde bu sefer 24 Temmuz’da "Avrupa kamu borçları rekorlara ulaşıyor" dedi. “Eurostat tarafından yayınlanan rakamlara göre, ilk çeyreğin sonunda, avro bölgesindeki kamu borcu gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 100,5’i ile zirve yaptı ve ilk kez yüzde 100’ü geçti. Fransa’da […], bir yıl önceki %100.8’e kıyasla GSYİH’nın %118’ini oluşturuyordu. Almanya’da GSYİH’nın %71,2’si ve İspanya’da %125,2’si idi. İtalya (%160) ve Yunanistan’da (%209) %150 sınırını aştı. […] "Ve bu hatırı sayılır miktardaki nakit sadece çok kısmen üretime yatırılıyor. Ancak, paranın dönmesi ve her şeyden önce kazanması gerektiğinden, bu, barındırdığı kalıcı mali çöküş tehdidiyle birlikte spekülasyonları önemli ölçüde artırmak için yeterlidir.

24 Temmuz’da Le Monde’da yayınlanan önemli bir makale, "uzun süre biçiminde zayıflamış bir ekonominin hayaleti"ne ayrılmıştır. Salgın yeniden başladığında, birçok burjuva iktisatçının daha önce tercih ettiği bir defaya mahsus bir şok senaryosuna ve ardından 2020’den önceki duruma dönüşe artık inanmadığı gözleminden yola çıkıyor.
Salgının "kırk yıllık interseks döneminden sonra devletin rolünü rehabilite ettiği" gözlemi.

Pandeminin "kırk yıllık sorunlardan sonra Devletin rolünü rehabilite ettiği" gözlemi, Le Monde’un tutumunu ifade ettiği ekonomistleri ve işadamlarını, pandemi sırasında koşullu olması amaçlanan Devlet müdahalesinin uzatılmasını önermeye yöneltiyor. “Bir salgından endemik (bir hastalığın belirli bir bölgede sürekli kalıcı olması) hale geldik. Büyümeyi daha az sarsıyor ama eşitsizlikler, tasarruflar, işletmeler, haneler üzerinde başka etkileri de var... Çünkü bu sürüyor. " Ve geleceği şöyle öngörmek için:" Kriz, konut, eğitim ve sağlıkta yeni güvencesizlik biçimlerine yol açtı.

"Bu sadece bir tahmin değil. Burjuvazinin işçilere karşı bir saldırı planının ana hatlarıdır. Başka bir ekonomik yayın olan Revue d’économie financière’in (Finans dergisi) ifadesini kullanacak olursak: "Az önce tanımladığımız gelişmeler [...] bu yüzyılın başında dünyayı sarsan siyasi ve sosyal değişimlerle yankılanıyor […] Pandemi ise onları daha da kötüleştirdi...

"Dünyayı sarsan bu siyasi ve toplumsal değişimler", büyük burjuvazinin krize rağmen ya da daha doğrusu krizden yararlanarak kendisini daha da zenginleştirmesini sağlamak için işçi sınıfının ödediği bedel olan sömürünün şiddetlenmesinin özetidir. İşverenlerin saldırısı, işçi sınıfının tüm bileşenlerinin, işi olanların ve işsizlik ya da yaş nedeniyle işçi sınıfının dışında kalanların satın alma gücünü azaltmak için hükümet önlemleriyle birleştirildi. Patronlar için, daha az işçiyle daha fazla üretim dayatmak, iş temposunun kötüleşmesi, disiplinin ağırlaşması, yaptırımların çoğalmasıdır.

Ve hepsinden önemlisi, üretimin dağınık olduğu veya kısmi işsizlik dönemleriyle kesintiye uğradığı bir dönemden sonra şirketlerde patronun kim olduğunu hatırlamaktır. Resmi ücretleri dondurmaya ek olarak, gerçek ücretleri düşürmenin birçok yolu vardır (ikramiyelerin ödenmemesi, daha düşük ücretli fazla mesai vb.). Geçici sözleşmelerin yenilenmemesi, işten çıkarmaların sayısını duyurulan işten çıkarma planlarının çok ötesine taşıyor. Geçmişte uygulanan birkaç yasal koruma birbiri ardından kaldırılıyor. İşçi sınıfının durumu, II. Dünya Savaşı’ndan önceki durumuna geriliyor.

Burjuvazinin saflarında yer alan iktisatçılar, krizde kapitalizmi kurtarmak için devletin ekonomiye müdahalesini, pandemiye ve onun süresine bağlamaları onlara göre uygundur. Burada yine pandemi, bir gerçeğin nedeni değil, ortaya çıkmasıdır. Bugün geçerli olmayan bir gerçek var. Devletin kapitalist ekonomideki rolünün burjuvazinin asalaklığı için gösterdiğinin ötesinde, Troçki’nin 1940’ların başında gözlemlediği ve formüle ettiği daha temel nedenler var:

"Toplumsal krizin keskinliği, üretim araçlarının mevcut yoğunlaşmasının, yani tröstlerin tekelinin, değer yasasının bir sonucu olarak, piyasa ekonomik ilişkileri dengelemekten acizdir. Devlet müdahalesi mutlak bir zorunluluk haline geliyor. " Alıntılanan metin 1940 yılına aittir. 1929 çöküşünü takip eden bunalım yıllarında, burjuvazi, ekonomisinin çöküşünü önlemek için farklı siyasi yöntemler deneme fırsatı buldu.

Farklı emperyalist ülkelerdeki durumların çeşitliliğinin ötesinde, Mussolini’nin İtalya’sında ve Hitler’in Almanya’sında faşizmin devletçiliği, "hem özel mülkiyeti kurtarma hem de onu kontrol etme girişimi" (Troçki), ve Roosevelt’in Amerika Birleşik Devletleri’ndeki New Deal devletçiliği (çeşitli ara değişkenlerle) arasında bölündüler.

Bu iki yoldaki yolculuk farklı olsa da, bu iki yol da önce savaş ekonomisine, her şeyini ordu için feda etmeye, daha sonra da II. Dünya Savaşı’na yol açtı.

"Devlet müdahalesi" için bu "mutlak gereklilik", kapitalist ekonominin krizi tarafından ifade edilen, temelde çelişkili olan aynı gerçekliğin iki yönünü yansıtır: ekonomik gelişmenin daha fazla koordinasyona doğru itilmesi, organize, planlı bir ekonomiye duyulan ihtiyacı ifade eder Ama uluslararası bir ölçek ve üretim araçlarının özel mülkiyeti nedeniyle bunu başarmanın imkansızlığı var.

Devam edecek...