Finans krizi: Bilinen çöküş
Fransa’da yayınlanan Les Echos (Yankılar) gazetesinin yazı işleri müdürü, New York Borsası’nın %22 düştüğü 19 Ekim 1987’den, yani “Kara Pazartesi” denen günden 30 yıl sonra, başyazısına “Ya bir çöküşün arifesindeysek?” başlığını attı.
IMF’nin (Uluslararası Para Fonu) küresel mali istikrara ilişkin, daha ikiyüzlü terimlerle yazılmış olan yakın tarihli bir raporu da bir o kadar panik uyandırıcı. IMF “çok az kârlı, kazançlı işler için çok fazla para var” diyor. Les Echos, “rakamlar muhteşem, hatta bazen biraz korkutucu” diye ekliyor.
ABD borsaları art arda 9 ay boyunca “1959 yılından bu yana görülmemiş” yükseliş yaşadı, Japonya Borsası “yirmi bir yılın en yüksek” seviyesine ulaştı. Spekülasyon hızı öylesine arttı ki, dünyadaki hisse senedi sahipleri bir haftada, 800 milyar dolar daha fazla kazandı. Hisse senedi sahiplerinin birikmiş öz kaynak portföyleri, “küresel gayrı safi milli hasıladan da yüksek, tarihteki en yüksek zirve olan” 88 trilyon dolara çıktı.
IMF, borçlanma seviyesinden endişeli. G20 ülkelerindeki şirketlerin, ailelerin ve devletlerin birikmiş borçları, brüt yurtiçi üretimlerinin iki katı olan 135 trilyon doları aşıyor.
IMF bu borcun kaynağının ne olduğunu çok iyi biliyor: Devletler 2008 krizinden beri mali sisteme büyük miktarda para enjekte etmeyi bırakmadı.
Merkez bankalarının yöneticileri, para musluğunun sonuna değin açık kalmasının ekonomi için “sağlıklı” olmadığını, biraz kısmanın gerekli olduğunu düzenli olarak açıklıyor.
Ancak, kredi faizlerini biraz artırarak bu yönde karar almaya başladıklarında, mali piyasada bir panik, ufukta çökme tehdidi beliriyor.
Buna bağlı olarak hükümetler, mali piyasanın çökmesini tetikleyecek spekülatif hareketleri görmenin bile tehdidi artacağını bile bile mali piyasayı beslemeyi sürdürüyor, para sürmeye devam ediyorlar.
Artık sorun gelecek mali krizin olup olmayacağını bilmek değil, ne zaman ve hangi biçimde olacağını bilmek. (01.11.17)
